WikiProject Nederland Wandelroutes/Helpen

V Project Nederland

Conventies: Wegen Straatnamen Verkeersborden Maximumsnelheid snelwegen Fietspaden Fietsroutes Wandelroutes Spoorwegen

Deelprojecten: Bestuurlijke indeling Koninkrijksrelaties Maximumsnelheid Genummerde wegroutes Uitwijkroutes Fietsroutes Wandelroutes Spoorwegen

Spring naar de startershandleiding JOSM

Bijdragen aan het WikiProject Nederland Wandelroutes

De gegevens in OpenStreetMap worden verkregen door de grote inzet van duizenden vrijwilligers op het internet. Dit zijn mensen zoals jij en ik. Samen maken we een topografische kaart die door steeds meer mensen, organisaties en toepassingen wordt gebruikt.

Het "WikiProject Nederland Wandelroutes" is voortdurend op zoek naar meer hulp en nieuwe mensen die hun bijdrage willen leveren om "Alle gemarkeerde wandelingen in Nederland" op de kaart te krijgen, inclusief de wandelnetwerken (knooppuntnetwerken, keuzepuntnetwerken). Ben je in het bezit van een GPS-ontvanger of smartphone met GPS-tracking app, wandel je wel eens van gekleurd paaltje naar gekleurd paaltje, vind jehet leuk om langs een gemarkeerde route van bijvoorbeeld Natuurmonumenten of ANWB door stad en land te wandelen, of ben je een kilometervreter die in één zomer het Pieterpad loopt, dan ben jij de persoon die wij zoeken. Welkom bij ons project.

Je kunt op verschillende manieren bijdragen:

1. Gemarkeerde wandelingen tracken en de tracks insturen. Dit mailadres is opgezet voor wandelaars die willen bijdragen door middel van tracks van hun wandelingen. Je kan natuurlijk ook gewoon dingen die niet kloppen beschrijven en doormailen.
2. Tracks verifiëren en de verschillen met OSM gedetailleerd doorgeven. Ingestuurde tracks worden vergeleken met OSM en zonodig worden de verschillen geverifieerd en gedokumenteerd.
3. Invoeren van verbeteringen in OSM. Dit is het "echte" OSM-werk. De rest van deze pagina gaat hierover.

Internationale aanwijzingen (vertaald in het Nederlands) over het maken en labelen van kaartelementen, en over het maken van routes en superroutes vind je op NL:Hiking. Hieronder vind je de daarop gebaseerde afspraken die de Nederlandse OSM-gemeenschap heeft gemaakt.

Hoewel er verschillende on-line tools zijn waarmee je direkt vanuit de browser kunt werken aan de OSM, gaan we ervan uit dat regelmatige bijdragers JOSM op hun eigen computer gebruiken voor routerelaties, knooppunten en netwerkrelaties. Dit vooral omdat andere OSM-bewerkers de wegen in de relaties niet goed kunnen sorteren en wijzigingen aan wegen niet altijd goed doorvoeren in de routerelaties.

Omdat routes vaak veranderen, gaat een aanzienlijk deel van de inspanningen zitten in het bijhouden van de veranderingen. Grote wijzigingen worden vaak in de wandelingenlijst op de projektpagina gezet.

Afbakening

De harde regel is: we brengen alleen in het veld gemarkeerde wandelingen in kaart. Want OSM is er voor daadwerkelijk aanwezige en zichtbare objecten. Ongemarkeerde wandelingen, hoe mooi ook, zijn het terrein van aanbieders. Velen van hen gebruiken OSM wel als ondergrond voor hun routekaartjes. Het werkterrein van dit projekt is Nederland en het Nederlandse deel van grensoverschrijdende wandelroutes.

Globale indeling: We hanteren een indeling volgens onderstaande tabel. Dit onderscheid werkt door in de kaartkenmerken (tags) die ervoor gebruikt worden, en in de verwerking van OSM-gegevens tot kaarten op het scherm, oftewel: de rendering.

Soort route	Omschrijving
Dagwandelingen	Lokale wandelingen, vaak rondwandelingen, om binnen 1 een dag te lopen. Een dagwandeling is gewoonlijk niet langer dan 15 à 20 km. Over het algemeen zijn deze wandelingen bedoeld om een (natuur)gebied voor wandelaars te ontsluiten. Dagwandelingen worden ook wel uitgevoerd als knooppuntroutes, dat wil zeggen dat ze geen eigen markering meer hebben. In dat geval kun je de routerelatie opbouwen uit de losse knooppunttrajekten. De eis is wel dat ergens op de weg iets van de route te vinden is, bijvoorbeeld een infopaneel met de route.
Knooppunt-netwerken	Verzameling korte, op elkaar aansluitende wandeltrajecten tussen gelabelde knooppunten. De labels zijn in Nederland 2-cijferige nummers of codes van een letter gevolgd door een tweecijferig nummer. In Nederland zijn er op dit moment een aantal systemen voor wandelroutenetwerken op basis van knooppunten bekend. De systemen zijn niet helemaal gelijk van opzet, maar allemaal gebruiken ze paaltjes met nummers of codes die als knooppunten dienen. Tussen elke twee aangrenzende knooppunten is een route uitgezet die in beide richtingen afgelegd kan worden. Sommige regio's hanteren 1 markering voor alle knooppuntroutes en hebben een verdeling in netwerknamen per deelgebied. Andere regio's gebruiken al eerder bestaande markeringen en namen voor de deelroutes, oftewel het knooppuntnetwerk bestaat uit delen van langere wandelroutes.
Meerdaagse wandelingen	Wandelroutes die bedoeld zijn om in meer dagen af te leggen. Deze routes zijn meestal door de beheerders opgedeeld in etappes: trajecten die afzonderlijk of in serie afgelegd kunnen worden. Sommige routes vormen het Nederlandse deel van internationale routes en netwerken zoals Grandes Randonnées Meerdaagse wandelingen worden ook wel uitgevoerd als knooppuntroutes, dat wil zeggen dat ze (deels) geen eigen markering meer hebben. In dat geval kun je de routerelatie opbouwen uit de losse knooppunttrajekten. De eis is wel dat ergens op de weg iets van de route te vinden is, bijvoorbeeld een infopaneel met de route.
Internationale wandelroutes	Wandelroutes die bestaan uit op elkaar aansluitende nationale trajekten, vaak met alternatieven, meerdere aansluitroutes, en bekend onder verschillende namen. Steeds meer Nederlandse wandelroutes zijn onderdeel van een internationale wandelroute zoals de Roman Limes Trail en de North Sea Trail

Tagging-afspraken voor Nederland

Op dit punt gaan we ervan uit dat je basale kennis hebt van hoe OSM werkt, en dat je termen als taggen, relation (relatie), route, way (weg), node (knoop), area (gebied) en role (rol) kent.

We taggen niet de wegen en paden zelf als route, maar voegen de af te leggen wegen toe aan de routerelatie en taggen die relatie met routekenmerken. Als een route deel uitmaakt van een groter geheel, maken we een aparte relatie (superroute) waarin we de relaties van de deelroutes opnemen. Ook die kan je weer opnemen in een nog groter geheel.

Bijvoorbeeld, het nationale Marskramerpad bestaat uit een serie dagwandelingen, en maakt zelf weer deel uit van de europese route E11.

Stel dat je dit zou moeten aanmaken. Dan:

a. Maak je routerelaties (met daarin alleen wegen) voor elke dagwandeling (ingedeeld door de routebeheerder).
b. Vervolgens maak je een nationale routerelatie "Marskramerpad" aan waarin je de dagwandelingen opneemt.
c. Tenslotte maak je een internationale routerelatie E11 aan en voegt daar de routerelatie van het nationale Marskramerpad aan toe.
d. Vervolgens kunnen anderen "hun" deel van de E11 ook toevoegen.

Uiteraard is dit voor het Marskramerpad en de E11 allemaal al gebeurd, maar er moeten geregeld wijzigingen worden doorgevoerd.

Het is goed om te weten hoe kaartmakers (renderers) dit kunnen weergeven. De standaardkaart op osm.org (OSM Carto) laat geen wandelroutes zien. Waymarkedtrails kijkt vooral naar de network-tag en doet het als volgt:

1. Een losse route (geen onderdeel van een hogere relatie) wordt met zijn eigen symbol weergegeven in paars voor lcn, geel voor rwn, blauw voor nwn en rood voor iwn.
2. Als een route onderdeel is van een hogere routerelatie met dezelfde network-tag, dan worden de wegen daaraan toegevoegd, en vervolgens wordt alleen die hogere route weergegeven. De redenering is dat het gaat om 1 route die opgebouwd is uit een reeks dagetappes.

3. Als een route onderdeel is van een hogere relatie met een andere network-tag, dan worden de wegen toegevoegd aan de hogere relatie en worden beide routes afzonderlijk weergegeven, met hun eigen kleur en symbool. De redenering is dat het dan gaat om bv een internationale route met delen per land.
4. Als er een nóg hoger niveau is, wordt dit proces herhaald.

Wegen worden dus alleen op het laagste niveau toegevoegd/gewijzigd.

De wijzigingen op het laagste niveau werken automatisch door in de hogere niveaus. Maar let op: als je in JOSM een weg splitst in delen, en dat doe je heel vaak als je routes invoert, dan moeten alle relaties waar die weg in voorkomt worden aangepast. Dit gaat soms vanzelf, maar niet altijd!

In onder meer Duitsland en Nederland worden hogere niveaus ook wel getagd als type=superroute. JOSM laat in de superroute zien of de delen goed op elkaar aansluiten. De tagging voor type=superroute is gelijk aan type=route.

Soort route	Gewenste tags	Opmerkingen
Dagwandeling	Relation type=route route=hiking of route=foot network=lwn name=Natuurwandeling Spielderbos symbol=shielded blue triangle osmc:symbol=blue:white:blue_triangle distance=* operator=* roundtrip=yes (bij rondwandeling) from=* to=* Node (alleen bij rondwandeling, role:start) name=*	Registreer alle wegen in de relatie in de juiste volgorde. Is de wandeling een rondgang, dan zal JOSM een cirkelsymbool tonen. Een rondgang met een aanloopje, tussenwegen of afkortingen kan je toch met roundtrip=yes taggen, zodat hij in wandelingenlijstjes toch bij de rondwandelingen komt te staan. Gebruik closed_loop=yes om aan te geven dat de route werkelijk een closed loop in JOSM is. Zo kunnen map-fouten opgespoord worden. Voor startpunten, met name bij rondwandelingen, kunnen nodes in de relatie toegevoegd worden. Voeg de startnode(s) toe als eerste of als laatste lid/leden van de relatie, met role: start. Dit is van toepassing op aangewezen startplekken waar bijvoorbeeld een naambord of informatiebord voor de wandeling staat, waar parkeergelegenheid is, bij een toegangspad voor het natuurgebied, etcetera. Laat de node gelijkvallen met het informatiebord of naambord van de wandeling, en overweeg tags als tourism=information, information=[guide_post, map, board...). Een andere mogelijkheid is om een aparte node of area te kenmerken met highway=trailhead. Als je een area zo aanmerkt, kun je daarin verschillende nodes voor de voorzieningen plaatsen. Als de wandeling echt precies bij een opstappunt begint, kan je de eerste node van de eerste way als trailhead taggen. Een trailhead hoef je niet toe te voegen aan de relatie(s). TOPpen (Toeristische OverstapPunten) zijn trailheads, maar ook andere plekken met voorzieningen die duidelijk bedoeld zijn als opstappunt van een of meer (wandel)routes kun je zo op de kaart zetten.
Knooppunt-netwerk	Knooppunt: rwn_ref=<nummer> bijvoorbeeld 04 of 35. network:type=node_network het kenmerk voor knooppuntnetwerk rwn:name=<knooppuntnaam> alleen voor knooppunten met eigen namen expected_rwn_route_relations=<aantal route relaties> Trajectrelatie: type=route route=hiking of route=foot network=rwn network:type=node_network het kenmerk voor knooppuntnetwerk ref=04-35 laagste nummer eerst distance=* De lengte van het trajekt indien bekend. osmc:symbol=orange:white:yellow_triangle state=connection voor routetakken}} Netwerkrelatie type=network network=rwn network:type=node_network het kenmerk voor knooppuntnetwerk name=Wandelroutenetwerk operator=*	Voor een uitgebreide behandeling van knooppuntnetwerken voor allerlei soorten recreatie, zie Node Networks Dit zijn in het kort de Nederlandse basisafspraken voor taggen van wandelknooppuntnetwerken: de knooppunten hebben een nummer (rwn_ref=*). expected_rwn_route_relations wordt gezet op het aantal routes dat begint of eindigt op deze knoop. De trajektrelaties zijn getagd met network=rwn. Ze bevatten in ieder geval de wegen in de volgorde van laag-knooppunt naar hoog-knooppunt; een ref=aa-bb (was: note) met de twee knooppuntnummers in oplopende volgorde; en optioneel de twee knooppuntnodes (als zeer nuttig map-hulpje). De network-relatie is getagd met network=rwn en bevat alle trajektrelaties en alle nodes van één netwerk. De volgorde maakt niet uit. Verbindingstrajekten tussen twee netwerken worden in beide netwerkrelaties toegevoegd met als role:connection. Knooppuntnodes die in meerdere netwerken "horen" (grenspunten) worden in beide netwerkrelaties toegevoegd met als role: connection. Normaal zit elk knooppunt in minstens twee trajektrelaties, maar daar is een uitzondering op. Als een tak van het netwerk naar bijvoorbeeld een veerpont gaat die niet bij een ander knooppunt uitkomt, heeft de eindknoop maar 1 trajektrelatie. Let op: vroeger bestonden er vrij veel trajektrouterelaties met de tag state=connection en state=alternate. In Nederland en België komt dit niet meer voor. Knooppuntnet.nl analyseert knooppuntnetwerken op basis van deze afspraken.
Meerdaagse wandeling of lange-afstandsroute	type=route route=hiking of route=foot network=nwn name=Marskramerpad ref=LAW3 operator=* distance=* osmc:symbol=red:white:red_lower:Ma:black (Ma = Afkorting op symbool)	name=* is de naam van de meerdaagse wandeling. In dit voorbeeld het "Marskramerpad". ref=* identificeert de wandeling en wordt op de kaart weergegeven als het osmc-symbool ontbreekt. Aanbevolen wordt om meerdaagse wandelingen te registreren in delen van niet meer dan ca 300 elementen. De delen voeg je dan samen in een zogeheten superroute. Op een punt waar de beheerder van de route een zogenaamd opstappunt heeft gepland en dat ook zichtbaar is aangegeven, kan de betreffende node worden voorzien van tags zoals naam, tourist, information en voor- of achteraan in de relatie worden toegevoegd. Dit maakt het mogelijk deze punten op een kaart of in een routebeschrijving weer te geven.
Internationale wandelroute	type=route route=hiking of route=foot network=iwn name=European Long Distance Path E11 name:nl=Europese Wandelroute E11 ref=E11 operator=European Ramblers Association distance=* osmc:symbol=red:white:red_lower:E11:black (E11 = Afkorting op symbool)	name=* is de naam van de internationale wandelroute. In dit voorbeeld de E11. ref=* identificeert de wandeling en wordt op de kaart weergegeven als het osmc-symbool ontbreekt. Aanbevolen wordt internationale routes op te bouwen uit landgebonden delen. De delen voeg je dan samen in een zogeheten superroute. De superroute kan een eigen symbool hebben of per land het landelijke symbool gebruiken. De naamgeving wordt gewoonlijk uitgebreid met de namen in verschillende talen, met tags als name:nl="Europese Wandelroute E11".

Ontwikkeling: datagebruikers

In toenemende mate worden routes gebruikt als bron voor andere systemen: websites, GIS-systemen. Dit stelt hogere eisen aan de invoer in OSM. Immers, als het alleen om kaartweergave gaat maakt het niet veel uit als er onderbrekingen, verdubbelingen en sorteerfouten inzitten, maar als je een bestand wil exporteren naar een ander systeem, leveren die onvolkomenheden allemaal storingen op waar extra kontroles en bewerkingen voor nodig zijn. Door de open opzet van OSM kunnen we geen garantie geven dat routes op elk willekeurig moment geschikt zijn voor digitale dataverwerking. Maar we kunnen wel een aantal dingen doen waardoor kontrole en reparatie vóór de export makkelijker wordt.

Indeling in hoofdroute en varianten apart: maak een hoofdroute waarin een doorlopende reeks staat van deelroutes die precies kopstaart op elkaar aansluiten. Beoordeel zelf per variant of deze een eigen relatie moet krijgen (aanlooptak, gekoppelde rondwandeling) of in een relatie voor een variantenverzameling.

Sortering en richting: Zorg dat de sorteringen en richtingen van de hoofdroute allemaal dezelfde kant op gaan.

Overkoepelende relatie voor alle varianten: dit kan nuttig zijn, maar soms is het ook niet nodig. Beoordeel dit zelf.

Internationale routes: Neem de hoofdroute (type=nwn) op als enige lid in een relatie met network=iwn en de tags (name:nl=*, symbol=*, operator:nl=*, symbol=,*, osmc:symbol=*) zoals je die internationaal wil laten zien. Die "tussenrelatie" (iwn) voeg je dan toe aan de internationale routerelatie (iwn).

Onderbrekingen: extra takjes door verlengde, verplaatste of geknipte wegen; gaten door verwijderde wegen; in de route opgenomen area's en rotondes, losse knopen, dit alles moet per etapperelatie in JOSM opgelost worden (zie de "aansluitkolom" in de relatie), zodat er 1 ononderbroken route is die in 1 gpx-bestand geëxporteerd kan worden.

Rotondes: Een ononderbroken rotonde (rondgesloten way) wordt door navigatietoepassingen voor auto's en bussen herkend. Voor wandelroutes geeft deze echter een onderbreking in de gpx-track. mag een rotonde opknippen om een (wandel)route er op de gewenste overheen te leiden, maar dat verknipt dan ook alle OV-routes waar die rotonde in voorkomt. Dus die moet je allemaal afzonderlijk (voor beide richtingen) aanpassen zodat precies de juiste route over de rotonde erin staat, en niet de "overgebleven" stukjes. JOSM-tip: selekteer de rotonde. Kijk naar de relatielijst bij "Lid van". Open vóór je gaat knippen alle relaties, elk in zijn eigen relatievenster. Na de knop klik je op het "draaipijltjes-ikoon". Selekteer ruim rond de gekleurde wegen dan zie je hoe de route hoort te lopen. Haal de overbodige stukjes van de rotonde uit de relatie.

Richtingen met rollen: Bij wandelingen is het heel ongebruikelijk dat de beide richtingen verschillen. Indien dit voorkomt kan meestal 1 richting vervallen. Mocht er een echt en belangrijk verschil zijn (bijvoorbeeld, een veerverbinding die heen anders is dan terug), hou dan de heenroute aan in de hoofdroute, en maak een variant voor de terugroute.

Sortering en aansluiting: Kontroleer vlak voor de export of dit goed is.

Kontrole: Een snelle methode: exporteer de gpx uit waymarkedtrails (wmt lost de hiërarchie netjes op) en lees de gpx in in bijvoorbeeld garmin Mapsource of in afstandmeten.nl. Fouten springen dan direkt in het oog als rechte overbodige lijnen.

Nazorg

Routes: Door allerlei oorzaken kunnen eenmaal ingevoerde routes "verkruimelen": er vallen gaten, er komen onlogische lussen bij, etc. Het verdient daarom aanbeveling om af en toe eens te checken of jouw bijdrage nog intakt is. Verbeteringen van andere wandelaars laat je normaal gesproken ongemoeid.

Knooppuntennetwerk: Om te kontroleren of het intekenen van wandelknooppuntnetwerken goed gebeurd is, en wat er niet helemaal volgens de afspraken is, gebruiken we Knooppuntnet.

Veldwerk: Als een etappe in het veld gekontroleerd is door jouzelf, of door iemand die betrouwbaar rapporteert, dan kan je na het aanpassen de tag survey:date=* toevoegen of verbeteren. Het formaat voor de datum is jjjj-mm-dd, jjjj-mm of jjjj. Als dit systematisch gedaan wordt helpt het bij het kontroleren en onderhouden van de routerelaties. Met deze Sophox-opvraag kun je een sorteerbare routelijst zien op aflopende survey:date.

Je kunt ook een survey:source=* en survey:note=* toevoegen. In waymarkedtrails zijn de survey:*=* tags voor iedereen te zien.

Hoe kan ik wandelingen nalopen

Wat heb je nodig:

• Een mobieltje met een wandelapp om de gekozen route mee na te lopen.
• Een GPX-bestand van de route nodig om in de app te laden.

Ophalen GPX bestand:

• Zoek de wandeling, bijvoorbeeld op waymarkedtrails.
• Klik in het informatiepaneel van waymarkedtrails op de link "GPX" bij het relatienummer van de wandeling. In andere toepassingen zal dit anders zijn.
• Sla het bestand op waar je dat wil.
• Gebruik dit bestand als input voor je GPS-toestel of app. Hoe dit precies moet hangt van het toestel en de app af.

Voor het nalopen van de wandelingen met een Garmin GPS kan ook gebruik gemaakt worden van een transparante kaart met de wandelroutes. Deze is beschikbaar op de website van Openfietsmap.nl

Hoe kan ik helpen

Helpen tijdens het wandelen

OpenStreetMap is dag in dag uit op zoek naar nieuwe gegevens. Je kunt helpen door tijdens je zwerftochten langs de Nederlandse Wandelpaden een gps-tracker of gps tracker-app op je je mobieltje aan te zetten. De track, die op die manier ontstaat, is een kruimelspoor waarmee de OSM database completer gemaakt kan worden. Alle routes op Waymarkedtrails zijn ooit op deze manier getrackt.

Wat moet je doen om een track in te sturen:

• Loop de wandelroute en verzamel:
  • 1. De gehele track
  • 2. De officiele startpunten van de route.
  • 3. De naam van de route zoals die op de weg is aangegeven
  • 4. Informatie over de markering van de route.
• Maak een GPX file van de track (apps noemen dat bv "delen" of "exporteren".
• Stuur het bestand en de informatie op naar ZMWandelaar (on osm, edits, contrib, heatmap, chngset com.)
• Een nieuwer aktief mailadres is wandelingen.digitaal@gmail.com

Helpen op de computer

Als je een stapje verder wilt gaan met OSM, kun je er ook voor kiezen om zelf de wandelingen in OSM bij te werken. Zo beleef je je wandeltocht voor een tweede keer. Dit is ervoor nodig:

• Je moet een OSM editor moeten installeren en leren kennen. Veel mappers gebruiken de Java OSM editor "JOSM". Andere editors bestaan, maar zijn voor dit werk ongeschikt.

• Je moet leren hoe ontbrekende wegen van een wandeling kunnen worden getekend.
• Je moet weten wat een "relatie" is. In een route-relatie worden de afgelegde wegen tot een route gebundeld.

Kortom je gaat meedoen met het OSM-Project. (Klik op de twee links en ontdek alles wat je moet weten)

Na korte tijd vind je het resultaat van je inspanningen op Waymarked Trails.

Hoe zet ik een route in OSM

Ik heb een nieuw stuk gelopen en getrackt op LAW3. De track staat als .gpx-bestand op mijn pc. Ik heb JOSM geïnstalleerd en mezelf de basis van het OSM editen aangeleerd.
Hoe voeg ik deze route toe aan de OSM kaart?

Hoe je een route maakt met behulp van "iD" of met behulp van JOSM wordt op de pagina Relation:route uitgebreid uitgelegd.

1. Start JOSM 
   [1]
2. Open je .gpx in JOSM 
   (Bestand/Openen)
3. Download de kaart er omheen 
   (Bestand/Downloaden vanuit OSM)
4a. Download het object met juiste ID nummer uit de lijst hieronder
   (Bestand/Object Downloaden)
   Voorbeeld:
   - Object Type = Relation
   - ID = 20933
4b. Maak een nieuwe relatie aan met de tags zoals elders op deze pagina is verteld.
5. Selecteer een stuk van het pad dat je hebt gelopen
6. Kies de "Marskramerpad" in de Relations sidebar
7. Druk op de "Edit" knop in de Relations sidebar
8. Zoek het punt waar jouw wandelgedeelte toegevoegd moet worden in de relatie. Misschien aan het einde. 
9. Druk op Ok.

Helpen met controleren van knooppuntwandelingen

Gebruiker VMarc heeft een website gemaakt met een overzicht van alle knooppuntnetwerken en potentiële fouten hierin: https://knooppuntnet.nl/